W 2019 roku szwedzcy archeolodzy odkryli wraki dwóch XVII-wiecznych statków na dnie kanału żeglugowego w pobliżu Vaxholm. Początkowo sądzono, że są to pozostałości okrętu Vasa, który był królewskim galeonem.
Vasa miał stanowić jeden ze szwedzkich argumentów w wojnie z Polską, ale popełnił zdecydowany falstart, ponieważ jego huczne wodowanie zakończyło się spektakularną porażką. Okręt zatonął bowiem w 1628 r., podczas swojego pierwszego rejsu. Wrak wydobyto w 1961 roku, natomiast niemal 60 lat później naukowcy natrafili na dwa kolejne. Sądzili, że mają do czynienia z „siostrami” Vasy, jednak analizy próbek drewna pozyskanych ze szczątków wykazały, iż archeolodzy mają do czynienia z młodszymi okrętami wojennymi.
Czytaj też: Zwiedzanie wraku Titanica? Już w 2021 roku będzie to możliwe!
Vasa zatonął w ciągu kilku minut, zabierając za sobą 30 członków załogi. Katastrofa była w dużej mierze spowodowana wadą konstrukcyjną, ponieważ górne części kadłuba były zbyt masywne, przez co środek ciężkości znajdował się za wysoko nad wodą. W efekcie statek przechylał się nawet przy stosunkowo niewielkich podmuchach wiatru. Podobne jednostki, określane mianem siostrzanych, miały bardziej udaną karierę. Äpplet wziął udział w inwazji na Niemcy w 1630 roku, podczas gdy Kronan i Scepter stanęły naprzeciwko duńsko-norweskiej floty w bitwie pod Kolberger Heide.
Początkowo sądzono, że dwa wraki znalezione w pobliżu Vaxholm to okręty siostrzane Vasy
Jeśli chodzi o kanał, na terenie którego w 2019 roku odkryto dwa wraki, to nigdy nie prowadzono tam badań, dlatego wiedza na jego temat była niewielka. Jim Hansson i jego współpracownicy natrafili na fragmenty drewnianego kadłuba w czasie nurkowania. Tuż obok, w odległości około 5 metrów, znaleźli drugi wrak. Badacze wykonali pomiary oraz zebrali próbki drewna, które zostały wysłane do analizy radiowęglowej. Badania wykazały, że dęby, z których wyprodukowano drewno użyte do produkcji statków, ścięto zimą na przełomie 1646 i 1647 roku.
Czytaj też: U wybrzeży Norwegii leży wrak nazistowskiego krążownika. Tak wyglądał przed zatonięciem
Äpplet, Kronan i Scepter, zostały zbudowane wkrótce po zatonięciu Vasy w 1628 roku, co kolidowało z datą ścięcia drzew. Dalsze badania wykazały, iż jeden statek zawierał drewno z północnych Niemiec, podczas gdy drugi – ze wschodniej Szwecji. Potwierdziło to, że wraki nie mogły być związane z Vasą. Przeszukując archiwa, naukowcy znaleźli dwa prawdopodobne odpowiedniki: okręty wojenne zbudowane w 1648 r. Apollo powstał w Niemczech, natomiast Maria – w Sztokholmie. Oba statki zostały celowo zatopione pod Vaxholmem w 1677 roku.
