Nadchodzi kolejna pandemia. Walka z koronawirusem musi nas do niej przygotować.
Pandemia COVID-19 nie jest ani pierwszą, ani ostatnią, która dotknęła ludzkości. Naukowcy szacują, że podobne zagrożenia zdrowotne będą pojawiać się średnio co pięć lat, a to optymistyczny scenariusz. Rzeczywistość może być znacznie gorsza. Dlatego właśnie, tak ważne jest, by przygotować się na pandemie, które przed nami.
Nikt nie spodziewał się takiej pandemii
Mobilizacja największych firm farmaceutycznych w poszukiwaniu szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 jest inspirująca. Musimy jednak pamiętać, że kolejna pandemia nadejdzie szybciej, niż byśmy tego chcieli. Aby się na nią przygotować, trzeba wyciągnąć wnioski z walki z COVID-19. Musimy sobie zadać pytanie: co mogliśmy zrobić 5 lat temu, by być przygotowanym na tak poważne zagrożenie zdrowia publicznego?
Wielcy naukowcy przewidywali, że ludzkość doświadczy kolejnej poważnej pandemii – nie ma w tym nic odkrywczego. Uważano jednak, że zagrożenie będzie chociaż w części „znane” – to znaczy, że będziemy mieli wypracowane schematy zachowań i warianty terapeutyczne. Bill Gates ostrzegał kilka lat temu, że możemy spodziewać się pandemii grypy sezonowej. Wirus ją wywołujący często mutuje, dlatego też trzeba szczepić się co roku.
Z SARS-CoV-2 jest nieco inaczej. Koronawirusy towarzyszą nam od zarania ludzkości – powodują zwykłe przeziębienia, z którymi organizm doskonale radzi sobie sam. SARS-CoV-2 jest o tyle złowieszczy, że pojawił się niespodziewanie – nikt nie przewidział „całkiem nowego” patogenu. To dlatego wszystko trzeba robić „od zera” – pracować nad metodami diagnostycznymi pacjentów, schematami leczenia, o szczepionkach nie wspominając.
Trzeba spodziewać się wszystkiego
Jaką naukę możemy wyciągnąć z „niespodziewanej” pandemii COVID-19? Wyobraźmy sobie, że mielibyśmy system wczesnego ostrzegania, który mógłby pomóc identyfikować medyczne, środowiskowe lub behawioralne trendy, wskazujące na zbliżające się zagrożenia dla zdrowia. Przykładowo, analiza ścieków mogła nas ostrzec o COVID-19 na długo przed tym, jak szpitale były w stanie nawiązać wychwycić związek z nowym wirusem.
Lokalizacja, czas i rodzaj pojawiającego się ryzyka mogą być lepiej zrozumiałe dzięki wykorzystaniu danych i ich analizie. Do tego celu można by wykorzystać uczenie maszynowe i sztuczną inteligencję. Ale bez ludzi mogących wyciągać słuszne wnioski, nawet najlepsze mechanizmy będą bezużyteczne.
Istnieje wiele spostrzeżeń dotyczących COVID-19 – tych pochodzących od lekarzy, pielęgniarek, wirusologów czy (przede wszystkim) tzw. ozdrowieńców. Te niejednorodne doświadczenia mogą być kluczowe w opracowywaniu schematów na wypadek kolejnej pandemii. Z pomocą ekspertów nauk behawioralnych możemy stwierdzić, które środki interwencyjne są najbardziej skuteczne. Czy obowiązkowe zakrywanie twarzy (noszenie maseczek) i dystans społeczny mogły zostać wprowadzone wcześniej? A może są jakieś inne, lepsze rozwiązania hamujące rozprzestrzenianie się patogenu?
To jest moment w historii, kiedy mamy szansę myśleć nieszablonowo. Teraz nie tylko mamy takie prawo, ale w końcu także i możliwości.
