Świat nauki w 2020 r. miał kilka ważnych momentów. Przedstawiamy 10 najważniejszych wydarzeń, o których trzeba pamiętać.
Rok 2020 miał jednego (anty)bohatera. Mowa oczywiście o SARS-CoV-2 i pandemii COVID-19, którą ten koronawirus wywołał. Nie ma co się czarować – rok 2021 r. prawdopodobnie też będzie stał pod znakiem COVID-19. To dlatego w naszym zestawieniu 10 najważniejszych momentów nauki 2020 r. większość dotyczy nowego koronawirusa. Oto one.
Identyfikacja SARS-CoV-2
Prawdopodobnie za jedno z najważniejszych wydarzeń całej dekady będzie można uznać identyfikację SARS-CoV-2, czyli koronawirusa wywołującego COVID-19. Patogen prawdopodobnie wywodzi się z Wuhan i prawdopodobnie przeszedł na ludzi z nietoperzy, przez łuskowce (gospodarz pośredni). Nie ma pewności, czy SARS-CoV-2 znalazł się w ludzkim organizmie poprzez spożywanie skażonego mięsa nietoperza, czy łuskowca. Na pewno to jedno z tych dwóch zwierząt.
Odkryta druga Ziemia – Kepler-1649c
Kepler-1649c to egzoplaneta, którą świat nauki okrzyknął mianem „drugiej Ziemi”, przynajmniej pod względem wielkości. Ma ona promień 1,06 razy większy od promienia Ziemi i krąży po orbicie wokół czerwonego karła Kepler-1649, oddalonego od nas o ok. 300 lat świetlnych. Planeta okrążą swoją gwiazdę w ciągu ok. 19,5 dni ziemskich i dociera do niej ok. 75% światła w porównaniu do układu Ziemia-Słońce. Znajduje się w ekosferze, czyli strefie od gwiazdy, w której może istnieć woda w stanie ciekłym. To najlepsza znana nam kandydatka na „drugą Ziemię”.
Nadprzewodnik działający w temperaturze pokojowej
Naukowcy z Uniwersytetu Rochester opracowali pierwszy w historii nadprzewodnik działający w temperaturze pokojowej. To zaskakujące, bo do tej pory zjawisko nadprzewodnictwa obserwowano tylko w ekstremalnie niskich temperaturach (blisko tzw. zera bezwzględnego). Nadprzewodniki działające w temperaturze pokojowej są uznawane za „Świętego Graala” fizyki. Takim może być ten opracowany przez zespół Rangi Diasa, który połączył wodór z węglem i siarką, tworząc w pełni syntetyczny wodorotlenek siarki. Wykazał on nadprzewodnictwo w temperaturze ok. 14 stopni Celsjusza i ciśnieniu 2,69 mln barów. To właśnie ciśnienie jest „problemem” do pełnej eksplozji radości, bo ciśnienie atmosferyczne, którym oddychamy wynosi 1 bar.
Sonda OSIRIS-REx pobiera próbki z Bennu
Sonda OSIRIS-REx pobrała próbki skał z asteroidy Bennu, które zostaną dostarczone na Ziemię. Sonda od kilku tygodni szykowała się do przeprowadzenia historycznej misji, ale w końcu się udało. NASA planuje, że próbki trafią na Ziemię 24 września 2023 r. i będą analizowane przez rzesze naukowców. Wiele wskazuje, że próbki mogą zawierać materiał organiczny i powinny pomóc odpowiedzieć na pytania dotyczące pochodzenia życia na Ziemi.
Woda cząsteczkowa na Księżycu
Naukowcy odkryli, że woda na Księżycu jest znacznie powszechniejsza, niż nam się wydawało. Uczeni w 2018 r. wykryli obecność lodu wodnego na powierzchni naszego satelity, ale dopiero teraz potwierdzili, że wciąż może się tam znajdować. Orbiter LRO wykrył „lodowe pułapki”, w których woda nie tylko występuje przez określony czas, ale istnieje stale. Na Księżycu jest sporo takich miejsc, niektóre o średnicy zaledwie 1 cm. Znalezisko to może okazać się kluczowe dla planów ludzkości dotyczących powrotu na Księżyc.
Lot załogowy SpaceX
30 maja 2020 r. o 19:22 NASA rozpoczęła nowy rozdział w swojej historii. W ramach misji testowej SpaceX DM-2, na ISS zostało wysłanych dwóch astronautów – Roberta Behnkena i Douglasa Hurleya. Statek po 19 godzinach lotu zacumował do stacji kosmicznej, kilka minut wcześniej względem planu. Było to historyczne wydarzenie, które utorowało drogę kolejnym misjom.
Łazik Perserverance leci na Marsa
30 lipca 2020 r. o godzinie 13:50 polskiego czasu, łazik Perserverance wystartował z przylądka Canaveral i poleciał w kierunku Marsa. Misja Mars 2020 jest najbardziej zaawansowaną technologicznie i najambitniejszą misją eksploracji Czerwonej Planety. Jej nadrzędnym celem jest poszukiwanie śladów starożytnego życia, które kiedyś występowało na Marsie. Perserverance ma mnóstwo specjalistycznej aparatury, w tym 19 kamer, a także własny helikopter. Łazik dotrze do Marsa w lutym 2021 r. i na pewno też będzie to ważne wydarzenie dla świata nauki.
Nagroda Nobla za CRISPR-Cas9
W 2020 r. przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za „genetyczne nożyczki”, czyli CRISPR-Cas9. Jest to przełomowa technika, pozwalająca na modyfikację materiału genetycznego. Za pomocą CRISPR/Cas9 można wprowadzać zmiany w DNA zwierząt, roślin i mikroorganizmów. Ma duże znaczenie terapeutyczne w leczeni nowotworów, a w przyszłości może wyeliminować choroby dziedziczne. Nagrodę przyznano dwóm uczonym: Emmanuelle Charpentier oraz Jennifer A. Doundzie.
Kwantowa supremacja Chińczyków
Chińczycy zbudowali komputer kwantowy, który jest w stanie wykonywać obliczenia 100 bln razy szybciej niż najbardziej zaawansowany superkomputer świata. Osiągnięto tym samym stan supremacji kwantowej. Komputer kwantowy Jiuzhang potrzebował 180 sekund na wykonanie obliczeń, które najszybszemu superkomputerowi świata – Fugaku – zajęłyby 600 mln lat. Nie wymaga superchłodzenia, choć Jiuzhang jest nakierowany na konkretne zadanie. Nie może wykonywać innych obliczeń, co oznacza, że jego przydatność jest ograniczona. Mimo tego, stworzenie tak zaawansowanej maszyny stanowi przełom w świecie komputerów kwantowych.
Pierwsza szczepionka przeciwko SARS-CoV-2
Szczepionka firmy Pfizer i BioNTech jest pierwszą zatwierdzoną do zapobiegania infekcji SARS-CoV-2, która jest dostępna na masową skalę. Nie jest to „pierwsza” szczepionka, o której usłyszał świat, bo wcześniej Rosja donosiła o Sputniku V, ale podczas badań złamała kilka międzynarodowych przepisów i nie jest „oficjalnie certyfikowana”. W przypadku preparatu Pfizer/BioNTech jest inaczej. Jest to szczepionka mRNA o skuteczności laboratoryjnej na poziomie 95% (w populacji na pewno będzie ona niższa). Podaje się ją już osobom, m.in. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Są jednak przeciwwskazania, kto nie powinien jej przyjmować.
