AstraZeneca połączyła siły z naukowcami z Uniwersytetu Oksfordzkiego i jest trzecią firmą, która ogłosiła sukces w pracach nad szczepionką przeciwko SARS-CoV-2. Preparat AstraZeneca wykorzystuje inną technologię niż szczepionki Pfizer i Moderny, a także cechuje się nieco niższą skutecznością. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?
AstraZeneca i Uniwersytet Oksfordzki ogłosiły, że wyniki badań klinicznych na dużą skalę wykazały, że ich szczepionka przeciwko SARS-CoV-2 cechuje się skutecznością na poziomie 70%. W testach wzięło udział 20 000 ochotników z Wielkiej Brytanii, Brazylii i RPA.
Nie obyło się bez komplikacji. Kiedy u jednego z uczestników badań we wrześniu pojawiła się „niewyjaśniona choroba”, badania zostały wstrzymane na kilka tygodni. Nie przeszkodziło to jednak w kontynuowaniu prac, a ponieważ WHO wymaga, by szczepionka przeciwko SARS-CoV-2 była w co najmniej 50% skuteczna, starania AstraZeneca przyjęto z optymizmem. Oto, co warto wiedzieć o szczepionce.
Jaką wykorzystuje technologię szczepionka AstraZeneca?
Szczepionka AstraZeneca nie jest szczepionką mRNA, jak preparaty Pfizer i Moderny. Zawiera szympansiego adenowirusa, który został genetycznie zmodyfikowany, aby nie wywoływać objawów choroby u ludzi. Jest on wektorem, który przenosi część białka szczytowego SARS-CoV-2. Kiedy preparat dostanie się do ludzkich komórek wywołuje odpowiedź immunologiczną, produkcję przeciwciał i komórek pamięci, które będą w stanie rozpoznać wirusa w przypadku kolejnej infekcji.
Szczepionki z wektorem adenowirusowym są wytwarzane od dawna, w szczególności przeciwko malarii, HIV i Eboli. Żadna szczepionka adenowirusowa nie została jednak zatwierdzona do stosowania u ludzi w USA. Niektóre preparaty były po prostu nieskuteczne, podczas gdy inne były atakowane przez komórki odpornościowe, ale nie wytwarzały pamięci o tym zdarzeniu. Tym razem ma być inaczej, gdyż zmodyfikowano genetycznie adenowirusa atakującego nie ludzi, a szympansy.
Inne firmy również pracują nad szczepionkami adenowirusowymi przeciwko SARS-CoV-2 – m.in. Johnson & Johnson, CanSino i NatiKwest. Sputnik V, czyli rosyjska szczepionka przeciwko SARS-CoV-2 również wykorzystuje tę technologię.
Jaka jest skuteczność?
Szczepionka AstraZeneca jest podawana w dwóch dawkach w odstępach co najmniej jednego miesiąca (podobnie jak preparaty Pfizer i Moderny). Wykazano, że skuteczność różni się w zależności od wielkości dawek. Gdy pacjenci przyjęli dwie pełne dawki, skuteczność szczepionki wynosiła 62%. W przypadku, gdy pacjentom podano połowę dawki w pierwszym zastrzyku, a następnie pełną dawkę w drugim, skuteczność wzrosła do 90%. Daje to średnią skuteczność na poziomie 70%.
Te wyniki pokazują, że mamy skuteczną szczepionkę, która uratuje wiele istnień ludzkich. Co ciekawe, odkryliśmy, że jeden z naszych schematów dawkowania może być skuteczny w około 90% i jeśli ten schemat dawkowania zostanie zastosowany, więcej osób może zostać zaszczepionych.
prof. Andrew Pollard, dyrektor Oxford Vaccine Group i główny badacz Oxford Vaccine Trial
Konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań, ale naukowcy są pewni, że szczepionka AstraZeneca jest bezpieczna, a jej podanie chroni przed COVID-19.
Ile kosztuje szczepionka AstraZeneca? Jak ją przechowywać?
Szczepionka AstraZeneca może być przechowywana przez okres do sześciu miesięcy w zwykłej lodówce. To potencjalnie ułatwia transport i może być wykorzystane w krajach rozwijających się. Taka temperatura przechowywania stanowi ogromną przewagę nad szczepionkami konkurencji – szczepionkę Pfizer trzeba zamrażać do temperatury -70 stopni Celsjusza, a Moderny do -20 stopni Celsjusza.
Cena szczepionki jest również znacznie niższa niż szczepionek Pfizer i Moderna, częściowo dlatego, że AstraZeneca nie zobowiązała się czerpać żadnych zysków z dystrybucji preparatu.
Za jedną dawkę szczepionki AstraZeneca zapłacimy 3-4$, podczas gdy Pfizer swój preparat wycenił na 20$ za dawkę, a Moderna ok. 25-37 za jeden zastrzyk (w zależności od wielkości zamówienia). Szczepionka przeciwko SARS-CoV-2 nie będzie najtańszą szczepionką w historii ludzkości, ale AstraZeneca znacznie ułatwi jej dystrybucję.
Producent potwierdził, że w 2021 r. możemy spodziewać się 3 mld dawek szczepionki. To bardzo realistyczne założenie, które pozwoli na uodpornienie dużej części ludzkości. Produkcja preparatu AstraZeneca już się rozpoczęła, ale nie wiadomo kiedy pierwsze zastrzyki zostaną podane.
Europejska Agencja Leków (EMA), organ regulujący wprowadzanie leków do Europy, rozpoczęła już ocenę danych laboratoryjnych. Panuje przekonanie, że szczepionka AstraZeneca zyska certyfikację jeszcze przed końcem tego roku.
