Rok 2019 był dobrym czasem dla nauki. Dokonaliśmy przełomowych odkryć astronomicznych, opracowaliśmy nowe terapie, a także innowacyjne materiały. Oto 10 najważniejszych momentów nauki w 2019 roku.
Pierwsze zdjęcie czarnej dziury
W sercu każdej dużej galaktyki znajduje się supermasywna czarna dziura, która pochłania materię z otoczenia. 10 kwietnia grupa naukowców z Event Horizon Telescope Collaboration opublikowała pierwsze w historii zdjęcie supermasywnej czarnej dziury, a tak naprawdę jej horyzontu zdarzeń. Znajduje się ona w galaktyce M87 i dzieli ją od nas dystans ok. 55 mln lat świetlnych.
Odkrycie Homo luzonensis
Naukowcy przeczesujący pewną jaskinię na Filipinach w 2007, 2011 i 2015 r. natknęli się na dziwne kości, należące do bliżej nieokreślonego hominida. Nie pasowały do żadnego znanego nam gatunku, więc stwierdzono, że muszą należeć do wcześniej niezidentyfikowanego. Nazwano go Homo luzonensis. Gatunek ten należy do naszego drzewa genealogicznego, a jego przedstawiciele żyli jeszcze 50 000 lat temu. Według naukowców, Homo luzonensis był podobny do gatunku mniejszego hominida zwanego Homo floresiensis.
Zdjęcie Arrokoth
W maju opublikowano pierwsze zdjęcia obiektu transneptunowego z Pasa Kuipera oznaczonego jako 2014 MU69 wykonane przez sondę New Horizons. Planetoida o kształcie bałwana, której nadano oficjalną nazwę Arrokoth (w języku algonkińskim „niebo”), jest najdalszym obiektem kiedykolwiek zbadanym przez statek kosmiczny. Jest to obiekt podwójny kontaktowy, składający się z dwóch złączonych ze sobą brył o łącznej długości około 31 km – średnice brył to 19 i 14 km.
Program Artemis
W maju NASA ogłosiła program lotów kosmicznych Artemis. Jego celem jest ponowne wysłanie ludzi na Księżyc, w tym pierwszej kobiety w 2024 r. Nazwa programu Artemis (czyli polska Artemida) stanowi nawiązanie do programu Apollo, ponieważ według mitologii Artemida była siostrą Apolla.
Pierwszy etap misji już w przyszłym roku, kiedy to dojdzie do bezzałogowego lotu statku Orion wokół naszego naturalnego satelity. Planowana na 2024 r. misja Artemis 3 ma zakończyć się lądowaniem na Srebrnym Globie na około tydzień.
Lek na wirusa Ebola
W przeszłości infekcja wirusem Ebola oznaczała śmierć. Dzisiaj z patogenem można walczyć. Podczas epidemii wirusa Ebola w Demokratycznej Republice Konga zastosowano eksperymentalne leczenie, któremu poddano prawie 700 osób. Spośród osób nieleczonych i niezaszczepionych, wirus Ebola zabija 2/4 osoby. Tymczasem spośród pacjentów we wczesnej fazie choroby, którym podano lek o nazwie REGN-EB3, zmarło tylko 6%. W przypadku osób otrzymujących inny lek – mAb114 – śmiertelność wynosiła 11%. To prawdziwy przełom w walce z chorobą i nadzieja, że kiedyś infekcja wirusem Ebola będzie całkowicie wyleczalna.
Lek na HIV
Przez dekady lekarze walczyli z HIV, szukając lekarstwa na wirusa, który zabił już miliony ludzi na całym świecie. W tym roku ogłoszono przypadek drugiego pacjenta całkowicie wyleczonego z HIV. Tzn. „Pacjent z Londynu” dołączył do „pacjenta z Berlina”, którego wyleczono 12 lat temu. Nie jest znana nawet ich płeć, bo obaj zażyczyli sobie pełną anonimowość. Udało się to dzięki przeszczepowi szpiku od osoby odpornej na infekcję HIV. Wśród Europejczyków do grupy tej należy 5-15% populacji. To nosiciele mutacji CCR5 delta 32, która sprawia, że wirus HIV nie może przedostać się do limfocytów, w których się namnaża.
Gość spoza Układu Słonecznego
Wykorzystując Teleskop Kecka znajdujących się w obserwatorium na Hawajach, astronomowie z Uniwersytetu Yale zrobili najdokładniejsze zdjęcie komety 2I/Borisov, pochodzącej spoza Układu Słonecznego. Na zdjęciu można dostrzec ogon komety, który mierzy niemal 160 tys. km. 8 grudnia kometa 2I/Borisov minęła Ziemię w najbliższej odległości ok. 305 mln km. Kometa prawdopodobnie została wyrzucona ze swojego układu gwiezdnego po tym, jak niemal zderzyła z egzoplanetą.
Supremacja kwantowa Google
Firma Google ogłosiła w październikowym wydaniu „Nature” przełom dotyczący supremacji kwantowej. Zdaniem giganta z Mountain View istnieją problemy, z którymi są w stanie poradzić sobie tylko komputery kwantowe. Właśnie takie rzeczy potrafi Sycamore – komputer kwantowy składający się z 54 splątanych kubitów. Był on w stanie w 200 sekund wykonać obliczenia, które najpotężniejszemu superkomputerowi zajęłyby 2,5 dnia (po sprostowaniu przez IBM). Niektórzy nawet porównują to z pierwszym lotem braci Wright z 1903 r.
Zrozumienie denisowian
Na podstawie analizy DNA, naukowcy dokonali rekonstrukcji wyglądu denisowian, wymarłej, tajemniczej grupy hominidów. Badania wykazały, że denisowianie pod wieloma względami przypominali neandertalczyków, ale byli także podobni do nas. Materiał genetyczny pochodzi z kości palca zzaleizonych w 2008 r. w Denisowej Jaskini w górach Ałtaj na Syberii.
E-papierosy są szkodliwe
W 2019 r. ludzkość odkryła, że e-papierosy wcale nie są nieszkodliwe. Amerykańscy urzędnicy CDC pracowali nad wskazaniem przyczyn niepokojącej choroby płuc, która zabiła ponad 40 osób i doprowadziła do zachorowania aż 2000. Odkryli, że za rozwój EVALI (E-Cigarette or Vaping-Associated Lung Injury) jest odpowiedzialna forma witaminy E obecna w kilku rodzajach e-papierosów. Vapowanie to problem dla całego świata, choć nie wszyscy sobie z tego jeszcze zdają sprawę.
