Co jakiś czas naszą planetę mija asteroida. Nie są to obiekty, które mogłyby zakończyć naszą egzystencję, ale potencjalna kolizja mogłaby być niebezpieczna. Ziemia nie zawsze miała tyle szczęścia, o czym świadczą liczne kratery uderzeniowe. Oto 10 tych największych.
Ziemia jest regularnie bombardowana przez meteoryty, podobnie jak Księżyc. Nasz naturalny satelita stanowi swoistą tarczę przed kosmicznymi przybyszami, co potwierdzają liczne kratery na jego powierzchni. Takowe znajdziemy również na Ziemi, choć ich powstawanie jest utrudnione z powodu atmosfery, która wyhamowuje i spala większość ciał. Co więcej, w aż 70% przypadków spadający obiekt uderza w wodę, a nie stały ląd. Kiedy akurat tak się trafi, krater ulega erozji, a także jest niszczony przez działalność wulkaniczną i tektoniczną. Oto 10 największych kraterów uderzeniowych na świecie – większość znajduje się w obrębie starych tarczy kontynentalnych.
Tookoonooka
Krater w południowo-wschodnim Queensland, w Australii. Ma średnicę 55 km i powstał ok. 128 mln lat temu. Niestety, jest pogrzebany w osadach basenu sedymentacyjnego Eromanga i żaden jego fragment nie jest widoczny na powierzchni. Badania geologiczne sugerują istnienie podobnego krateru w pobliżu (Talundilly), ale ze względu na brak wierceń w tym miejscu, jego istnienia nie potwierdzono.
Beaverhead
Krater w Montanie, w Stanach zjednoczonych, który ma średnicę 60 km. Powstał on ok. 600 mln lat temu, w neoproterozoiku. Tylko jego fragmenty są widoczne na powierzchni. Odkryto go w 1990 r., ale szczegółów geologicznych nie ujawniono, bo na tym obszarze nie prowadzono wierceń. Nazwa pochodzi od regionu Beaverhead.
Kara
Krater Kara znajduje się na Półwyspie Jugorskim, w Nieneckim Okręgu Autonomicznym w Rosji. Ma on ok. 65 km średnicy, ale oryginalny rozmiar mógł być aż dwa razy większy. Pomniejszył się z powodu erozji. Naukowcy szacują, że krater powstał 70,3 mln lat temu w wyniku uderzenia tajemniczego obiektu. Krateru nie widać z powierzchni, jednak obserwują go liczne satelity. Co ciekawe, początkowo przypuszczano istnienie dwóch kraterów blisko siebie: Kara i Kara-Ust, ale badania wykazały, że należą one do tylko jednej struktury.
Morokweng
Krater Morokweng znajduje się pod powierzchnią pustyni Kalahari, w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie w RPA, niedaleko granicy z Botswaną. Pierwotnie mógł mieć on nawet 240 km średnicy (naukowcy realnie mówią o 160 km), ale obecnie obserwuje to „zaledwie” 70 km. Powstał 145 mln lat temu, w wyniku uderzenia meteorytu (prawdopodobnie o średnicy 5-10 km), którego fragment odkryto w 2006 r.
Manicouagan
Manicouagan to krater uderzeniowy w centralnej części prowincji Quebec, ok. 800 km od Montrealu w Kanadzie. Krater jest wypełniony wodą i tworzy spektakularne jezioro o kształcie pierścienia otaczającego wzniesienie centralne – wyspę René-Levasseur ze szczytem Mont Babel. Krater miał początkowo średnicę 85 km, ale w wyniku erozji widoczna dzisiaj struktura jest o 13 km mniejsza. Powstał w wyniku uderzenia bolidu o średnicy 5 km ok. 214 mln lat temu. Możliwe, że krater ma związek z wymieraniem triasowym.
Acraman
Krater Acraman znajduje się w stanie Australia Południowa. Pierwotnie miał on średnicę ok. 90 km, ale regularnie eroduje i się pomniejsza. W centrum krateru Acraman znajduje się jezioro sezonowe o średnicy ok. 20 km. Sam krater powstał ok. 590 mln lat temu w wyniku uderzenia planetoidy, która spowodowała duże spustoszenie w środowisku. Niewykluczone, że obiekt ten miał związek z rozwojem fauny ediakarańskiej.
Popigaj
Popigaj to kolejny krater uderzeniowy zlokalizowany w Rosji. Dokładnie znajduje się w Kraju Krasnojarskim, na północ od miasta Norylsk, w delcie rzeki Popigaj. Krater ma średnicę 90 km i powstał w wyniku uderzenia 5-8-kilometrowego bolidu ok. 35,7 mln lat temu, w okresie późnego eocenu. Szacuje się, że w wyniku uderzenia powstały złoża zawierające biliony karatów diamentów, zdolne do zaspokojenia światowego popytu przez 3000 lat.
Sudbury
Krater Sudbury jest położony w okolicy miasta Sudbury w kanadyjskiej prowincji Ontario. Krater ma obecnie owalny kształt i wymiary ok. 62 km długości na 30 km szerokości, przy jednoczesnych 15 km głębokości. Oryginalny krater miał kolisty kształt i średnicę aż 130 km – został on jednak przysypany osadami. Meteoryt, który doprowadził do jego powstania miał ok. 10 km średnicy, a miało to miejsce 1,85 mld lat temu. Krater Sudbury jest zatem jednym z najstarszych na Ziemi.
Chicxulub
Chicxulub to prawdopodobnie jeden z najsłynniejszych kraterów uderzeniowych na świecie. Znajduje się w Meksyku, na półwyspie Jukatan, z centrum w pobliżu miasta Chicxulub. Ma około 150 km średnicy i 1 km głębokości, choć pierwotnie był aż 30 razy głębszy. Szacuje się, że krater powstał w wyniku uderzenia komety lub dużej planetoidy ok. 66 mln lat temu. Zdarzenie to wywołało falę tsunami, która zalała wszystkie wybrzeża Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego. Materiał wyrzucony w powietrze unosił się przez kilka lat, co doprowadziło do zmian klimatycznych podobnych do zimy nuklearnej. Powstanie krateru Chicxulub zbiega się w czasie z wymieraniem kredowym – spekuluje się, że uderzenie obiektu mogło pośrednio do niego doprowadzić (wpływając na zmiany klimatyczne).
Vredefort
Vredefort jest największym z kraterów uderzeniowych na Ziemi. Jego nazwa pochodzi od miasteczka Vredefort w RPA. Ma średnicę 160 km i został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Powstał w wyniku uderzenia planetoidy o średnicy co najmniej 10 km ponad 2 mld lat temu. Jest drugim najstarszym spośród znanych kraterów uderzeniowych (po kraterze Suavjarvi).
