Niektóre doniesienia sugerują, jakoby dżuma Justyniana, która miała miejsce w latach 541-750, doprowadziła do śmierci połowy ludności Cesarstwa Rzymskiego. Naukowcy postanowili więc sprawdzić jej faktyczny zakres i śmiertelność.
Sprawą zajęli się badacze z uniwersytetu SESYNC w Maryland. Wykorzystali modelowanie matematyczne i stwierdzili, że jest mało prawdopodobne, aby jakakolwiek odmiana dżumy miała zarówno wskaźnik śmiertelności, jak i czas trwania, które opisano w źródłach.
Autorzy badań skupili się na mieście Konstantynopol, stolicy Imperium Rzymskiego, które w 542 r. dość dobrze udokumentowało wybuch epidemii. Niektóre źródła podają, że dżuma zabiła w tym mieście do 300 000 osób – podczas gdy cała liczba ludności wynosiła około 500 000. Inne źródła podają, że dżuma zabiła połowę ludności imperium. Do niedawna wielu uczonych akceptowało ten obraz. Porównując ścieżki rozprzestrzeniania dżumy dymienicznej oraz płucnej autorzy wykazali, że żadna z nich nie pasuje do dynamiki epidemii opisanej we wspomnianych źródłach.
Co więcej, jest niewielka szansa na to, aby epidemia rozprzestrzeniała się wszędzie w podobny sposób, bowiem Imperium rozciągało się w różnych regionach. Miały one odmienny klimat i gęstość zaludnienia, dlatego tempo transmisji i zakaźliwość zdecydowanie były inne. Nie wiemy więc, ile osób zmarło w związku z dżumą Justyniana, jednak liczba ta prawdopodobnie jest niższa, niż sądzono na podstawie źródeł archeologicznych.
