Czas ekspansji i czas pierwszych rozczarowań
W 1894 r. wybuchają zamieszki w kontrolowanej przez chińską administrację Korei. Doprowadza to do wspólnej interwencji Chin i Japonii, które czuły się zagrożone rozprzestrzenieniem się „rewolucji” na własnym terytorium. Tymczasowa interwencja oczywiście skrywał drugie dno. Względem Chin japoński rząd domagał się specjalnych przywilejów na terytorium Korei. Nie uzyskawszy pozytywnej odpowiedzi ze strony chińskiej za cichą zgodą sojuszniczej Wielkiej Brytanii flota japońska atakuje chińskie statki. Po krótkiej i zwycięskiej dla Japonii wojnie w roku 1895 następuje podpisanie traktatu z Shimonoseki, w którym przyznano triumfatorom Tajwan, port Arthur oraz półwysep Liaotung, uznając również zakończenie protektoratu państwa środka nad Koreą.
Dopiero wtenczas europejskie kraje postanowiły bliżej przyjrzeć się powstałej sytuacji. Nowe rozdanie geopolityczne godziło choćby w interesy Rosji, Niemiec i Francji, które były zaniepokojone rosnącą siłą Japończyków. Po tzw. interwencji trzech państw zmuszono Japonię do oddania port Arthur oraz półwyspu Liaotung. W konsekwencji dało się zauważyć tarcia w japońskim rządzie między różnymi grupami oraz wzmocnienie nastrojów nacjonalistycznych nie tylko wśród rządzących, ale i całego społeczeństwa (Andressen: 83).
Na początku wieku XX w na szczeblu państwowym dochodzi do cywilno-wojskowego rozłamu. Tak powstał podział na dwa stronnictwa. Jedna grupa opowiadała się za demokracją parlamentarną, druga grupa zaś domagała się pójścia w stronę autorytaryzmu. W trakcie trwania zażartych debat na horyzoncie pojawia się nowe zagrożenie w postaci Rosji. Od 1898 r. Rosjanie dzierżawili półwysep Liaotung przerzucając w ten region znaczne siły wojskowe, co budziło zaniepokojenie w Japonii. Zgodnie z zasadą „siła ponad prawem”, która panowała w kształtowaniu się stosunków międzynarodowych, od końca 1897 r. Japonia przeznacza ogromną część dochodu państwa na zbrojenia. Różnice poglądów w różnych ugrupowaniach politycznych jak i wojskowych nie przeszkodziły w pełnej mobilizacji oraz przygotowaniu kraju do nadchodzącej wojny.
8 lutego 1904 r. Japonia postanawia pierwsza uderzyć na rosyjskie pozycje na morzu, rozpoczęcie wojny zostało odebrane ogólnonarodowym entuzjazmem. Japońska armia była świetnie przygotowana do prowadzenia działań wojennych na morzu i lądzie, posiadała doświadczonych żołnierzy oraz sprawną organizację aprowizacji linii frontowych. Po rocznych zmaganiach wojennych jasnym było, że carat nie jest w stanie pokonać Japonii. Koniecznym było szybkie zakończenie zmagań na froncie.
Japonia wkroczyła w XX wiek sporym impetem. Za sukcesem militarnym szedł rozwój gospodarczy, społeczny i kulturowy. Japończycy adaptowali zachodnie normy i wzorce w zawrotnym tempie, acz nie zawsze miało to pozytywne skutki. Na horyzoncie czekały nowe wyzwania i niebezpieczeństwa, łącznie z widmem totalitaryzmu, który ostatecznie pochłonie i doprowadzi do upadku „nowej” Japonii. Rozważania na ten temat poruszymy dokładniej już w następnym artykule.
Bibliografia (polecane lektury):
- Curtis Andressen, Krótka historia Japonii – od samurajów do Sony, Warszawa 2004
- John Whitney Hall, Japonia, Warszawa 1979
- Chaim Ejdus, Japonia między wojnami, Warszawa 1950
- Robert Guillain, Japonia – trzecie mocarstwo, Warszawa 1972
- Źródła zdjęć: historia.org.pl, onet.pl, playle.com, fineartamerica.com
