Oto 10 najdziwniejszych gwiazd. Gwiazdy są jednymi z najmasywniejszych obiektów we wszechświecie. Niektóre mogą mieć nietypowe kształty, inne niecodzienne właściwości, a jeszcze inne warunki sprzyjające podtrzymaniu życia.
Gwiazda w kształcie jaja
Wega (Alfa Lyrae) to najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Lutni, piąta co do jasności gwiazda nocnego nieba. Jest to gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego A0, około 37 razy jaśniejsza od Słońca. Wega wydaje się obracać powoli wokół osi, ale jest to złudzenie – w rzeczywistości rotuje szybko. Powoduje to duże spłaszczenie biegunowe – Wega ma kształt zbliżony do jajka. Warto wspomnieć, że to właśnie z układu planetarnego Wega w książce „Kontakt” odebrano sygnał z pozaziemskiej cywilizacji.
Dwie gwiazdy w trakcie fuzji
Ponad dekadę temu astronomowie odkryli masywną gwiazdę w gwiazdozbiorze Żyrafy 13 000 lat świetlnych od Ziemi. Początkowo wydawało się, że to jeden obiekt, ale naukowcy zdali sobie sprawę, że tak naprawdę obserwują dwie masywne gwiazdy podczas fuzji (MY Camelopardalis). Obiekty okrążają się w ciągu zaledwie 1,2 dnia. Większa gwiazda ma masę 38 razy większą od Słońca, podczas gdy mniejsza ma masę 32 większą od naszej gwiazdy. Oba obiekty kiedyś zderzą się ze sobą i stworzą gigantyczną gwiazdę 60 razy większą od Słońca.
Czytaj też: Czy lustrzany wszechświat istnieje?
10 najdziwniejszych gwiazd – gwiazda ze spiralnymi ramionami
Powszechnie przyjęło się, że to galaktyki mają ramiona spiralne. Ale nie tylko. Spiralne ramiona ma także gwiazda SAO 206462. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Wilka około 460 lat świetlnych od Ziemi. Gwiazda jest otoczona szerokim dyskiem zbudowanym z pyłu i gazu – jest on prawie dwa razy większy od orbity Plutona. Astronomowie wiedzą, że ramiona spiralne mogą rozwijać się wokół gwiazdy, gdy nowe planety materializują się wewnątrz dysku.
Za zimna gwiazda
Gwiazdy są na ogół bardzo gorące. Dla przykładu, temperatura powierzchni Słońca wynosi w fotosferze średnio 5500 stopni Celsjusza. CFBDSIR_1458+10+10B to gwiazda o temperaturze zaledwie 100 stopni Celsjusza, czyli temperaturze wrzenia wody. Jest to brązowy karzeł oddalony o 75 lat świetlnych od Ziemi. Jest częścią układu podwójnego CFBDSIR 1458 + 10. Masa brązowego karła znajduje się pomiędzy masą gigantycznej planety a masą małej gwiazdy. Brązowe karły są uważane za nieudane gwiazdy, ponieważ nie mają wystarczającej masy, aby zainicjować fuzję jądrową. CFBDSIR 1458 + 10B jest zbyt zimny jak na brązowego karła (ich temperatury wynoszą średnio 177-327 stopni Celsjusza) – bliżej mu do planety. Może mieć nawet chmurę wody.
10 najdziwniejszych gwiazd – diamentowa planeta
Nieczęsto gwiazda staje się planetą, tym bardziej diamentową. Ale tak właśnie się stało w przypadku pewnego nienazwanego obiektu. Astronomowie odkryli niezwykły obiekt po namierzeniu sygnałów pulsara w Drodze Mlecznej. Te fale radiowe są emitowane przez szybko rotujące gwiazdy neutronowe będące zapadniętymi rdzeniami gigantycznych gwiazd. Zaobserwowany rodzaj odwrotnej rotacji może zajść tylko wtedy, gdy egzoplaneta okrąża pulsar. Astronomowie wykryli obiekt krążący w bliskiej odległości pulsara. Planeta miała dużą masę (porównywalną do masy Jowisza), mimo że była tylko 5 razy większa od Ziemi. Na początku nie miało to sensu, bo tak masywna egzoplaneta krążąca wokół gwiazdy o dużej grawitacji nie powinna istnieć. Okazało się jednak, że egzoplaneta była kiedyś gwiazdą – jedną ze składowych układu podwójnego. Obie gwiazdy ostatecznie wyczerpały swoje paliwo i zbliżyły się tak bardzo, że większa wyszarpała materię z mniejszej. Rezultatem jest zimna planeta okrążająca pulsara – prawdopodobnie składa się ona z diamentów.
Czytaj też: 10 starożytnych cywilizacji, o istnieniu których nie wiedziałeś
10 najdziwniejszych gwiazd – gwiazda z gwiazdą
Obiekt Thorne-Żytkow (TŻO) to hipotetyczny typ gwiazdy, składający się z czerwonego olbrzyma lub nadolbrzyma z gwiazdą neutronową w jego wnętrzu. Układ taki został zaproponowany przez Kipa Thorne’a i Annę Żytkow w 1976 r. Pierwszym zaobserwowanym TŻO jest HV 2112 w Małym Obłoku Magellana, gdyż obserwowane widma rubidu, litu i molibdenu nie odpowiadają innym modelom gwiazd. Innym kandydatem na TŻO jest gwiazda U Aquarii.
10 najdziwniejszych gwiazd – najokrąglejsza z okrągłych gwiazd
O około 5000 lat świetlnych od Ziemi jest oddalona Kepler 11145123 – gwiazda, która jest uznawana za najbardziej okrągły spośród wszystkich znanych obiektów naturalnych. Zazwyczaj im szybszy obrót, tym szersza jest gwiazda lub planeta na równiku. Ani Ziemia, ani Słońce, ani Kepler 11145123 nie są idealnie okrągłe. Ale opisywana gwiazda jest naprawdę blisko tego miana. Ziemia jest o 21 km szersza na równiku niż na biegunach. Korzystając z tego samego pomiaru względnego, Słońce jest o ok. 10 km szersze, a Kepler 11145123 zaledwie o 6 km szerszy. Jest to tym bardziej imponujące, że Kepler 11145123 jest gwiazdą dwa razy większą od Słońca. Średnica tej gwiazdy wynosi ok. 3,2 mln km.
Czytaj też: RS Puppis – gwiazda oddalona o ok. 6500 lat świetlnych jest niezwykle jasna
Gwiazda mniejsza od Jowisza
Nie wszystkie gwiazdy są dużymi obiektami. Niektóre z nich mogą być rozmiaru Saturna. Ale aby dobrze zobrazować skalę, trzeba wiedzieć, że wewnątrz Saturna zmieściłoby się 764 Ziem. Z kolei wewnątrz Słońca udałoby się zmieścić 1,3 mln Ziem. EBLM J0555-57Ab to gwiazda wielkości Saturna, która znajduje się około 600 lat świetlnych od naszej planety. Ten rozmiar spełnia minimalne wymagania masy do zainicjowania fuzji jądrowej.
Czytaj też: Dzięki LOFAR astronomowie mogli lepiej zbadać tę potężną radiogalaktykę
10 najdziwniejszych gwiazd – Gwiazda poczwórna
Epsilon Lyrae to najbardziej znany przykład gwiazdy poczwórnej (tzw. Double Double). Każda z gwiazd składowych jest gwiazdą podwójną. Gwiazdy Epsilon 1 i Epsilon 2 są oddalone od siebie o ok. 3,5 minut kątowych – można je dostrzec gołym okiem. Każda para krąży wokół drugiej pary. Układ Epsilon Lyrae jest oddalony od Ziemi o około 160 lat świetlnych.
Gwiazda z ogonem
Kiedy myślimy o ciałach niebieskich z ogonami, na myśl przychodzą komety. Ale gwiazda też może mieć ogon. Udowadnia to Mira Ceti, gwiazda zmienna w gwiazdozbiorze Wieloryba. Jest ona oddalona od nas o 419 lat świetlnych. Mira Ceti to układ podwójny (Mira A i Mira B) – na zdjęciach z teleskopu kosmicznego Chandra widać, że od Miry A do Miry B przepływa materia gazowa w postaci smugi. Wygląda ona jak ogon komety, stąd nietypowe skojarzenie.
Czytaj też: Planetoida Bennu to historia naszych początków
