Sen o imperium
W 1926 rozpoczyna się okres Showa (Oświecony Pokój) z cesarzem Hirohito przy władzy i trwa aż do 1989 roku. Paradoksalnie mimo swojej nazwy był on jednym z najburzliwszych w historii kraju. Lata 30. to przede wszystkim odejście od demokracji na rzecz dyktatury wojskowej wspieranej przez ugrupowania nacjonalistyczne. W tym czasie ograniczenia swobód obywatelskich i morderstwa polityczne stały się normą. Jednocześnie, po niemal dziesięcioletniej zapaści ekonomicznej, na lata 1935-1940 przypada przyspieszenie gospodarcze na poziomie 5%. Zresztą już od 1933 roku większość światowej gospodarki zdążyła otrząsnąć się niedawnego kryzysu sektora bankowego.
Będący u steru mogli przypisać sobie zasługi polepszenia sytuacji ekonomicznej, co z pewnością ułatwiało dalszą radykalizację społeczeństwa. Manipulacja przebiegała tym sprawniej, kiedy to stopniowo ograniczano kontakty z światem zewnętrznym, przyczyniając się do dalszego wyjałowienia kultury zdominowanej przez propagandę. Głód japońskiej gospodarki korespondował z postępującym militaryzmem oraz marzeniem o stworzeniu jednego azjatyckiego narodu pod przewodnictwem Japonii. Za wielkimi hasłami tak naprawdę ukrywała się megalomania oraz rasistowskie postawy.
W lutym 1936 roku odbyła się próba wojskowego przewrotu przez radykalnych ultranacjonalistów, ale po trzech dniach siłom podlegającym władzy cesarskiej udało się zdławić cały ruch. Rzecz jasna była to idealna okazja dla zwiększenia siły politycznej i budżetu armii, gdzie mundurowi przejęli większość kontroli nad cywilnymi instytucjami. Tym sposobem w otoczeniu cesarza na znaczeniu zyskał generał Hideki Tōjō. Dzięki swoim zasługom obejmie on stanowisko ministra wojny, a później tekę premiera. Tak naprawdę sprawując urząd szafa rady ministrów realizował dyktaturę, ponieważ armia wciąż pozostała pod jego ścisłą kontrolą. Tōjō, nazywany niekiedy Hitlerem wschodu, nie tylko jest architektem zbrojnej ekspansji, ale i obozów przymusowej pracy oraz późniejszych jednostek przeprowadzających eksperymenty na ludziach – słynna Unit 731.
W 1937 rozpoczęła się ośmioletnia wojna z Chinami a wraz z nią brutalna ekspansja Japonii. W dość krótkim czasie cesarstwo przejmuje kontrolę nad znaczną częścią Azji. Oczywiście takie działania niosły za sobą konsekwencji, jak choćby sankcje gospodarcze i polityczne wytoczone przez Zachód. W oczach gen. Tōjō zapewne główną przeszkodą do ugruntowania japońskiego imperium w Azji wschodniej był potencjał militarny, dyplomatyczny i ekonomiczny USA. Atak na amerykańskie pozycje na Hawajach 7 grudnia 1941 w teorii miał wyeliminować wroga z regionu Pacyfiku, ale ostatecznie nie przełożył się na realny sukces. Dla Japonii sen o imperium ostatecznie pryśnie, gdy po wyniszczającej wojnie 6 i 8 sierpnia 1945 roku pierwszy raz w działaniach zbrojnych zostanie użyta broń atomowa, otwierając tak zupełnie nowy rozdział w historii ludzkości oraz samej Japonii.
Polecane lektury
- Curtis Andressen, Krótka historia Japonii – od samurajów do Sony, Warszawa 2004
- John Whitney Hall, Japonia, Warszawa 1979
- Chaim Ejdus, Japonia między wojnami, Warszawa 1950
- Robert Guillain, Japonia – trzecie mocarstwo, Warszawa 1972
